بسم الله الرحمن الرحیم

در پی مأموریت به دو هیئت فقهی و حقوقی برای بررسی عمیق و همه جانبه
درباره وقف اموال دانشگاه آزاد اسلامی، مجموعه بحث ها و تدقیق در ادله
مختلف به این نتیجه قطعی منتهی شد که وقف مزبور دارای اشکالات اساسی فقهی
و حقوقی است از جمله، هم به لحاظ مشروعیت وقف مذکور و هم از جهت صلاحیت
هیئت محترم موسس در انشاء این وقف. همچنان که مشکل اساسی تحقق قبول مقام
ذیصلاح نیز مطرح است، بنابراین وقف مزبور از لحاظ فقهی و حقوقی صحیح نیست.

ضمناً با توجه به ماهیت غیرخصوصی و غیردولتی دانشگاه آزاد اسلامی، لازم
است بندهای 5 و 10 مصوبه جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی در مورد اساسنامه
آن دانشگاه مورد بررسی مجدد قرار گرفته و اصلاح شود.

مراتب به جناب آقای هاشمی رفسنجانی ریاست محترم هیئت موسس و جناب آقای احمدی نژاد ریاست محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ شود.

سیدعلی خامنه ای
18/7/89

اعلام نظرصریح رهبر انقلاب در مورد بطلان وقف دانشگاه آزاد، عملاً زمینه
را برای اجرای اساسنامه جدیدی که پس از دو سال در تیر ماه سال جاری در
شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد، مهیا کرده و دانشگاه آزاد سرانجام از
وضعیت ملک طلق و حیات خلوت سیاسی و حزبی برخی افراد و جریان‌ها خارج
می‌شود.

در عین حال، روزنامه کیهان در واکنش به اعلام نظر رهبر انقلاب در مورد وقف دانشگاه آزاد، گزارشی از روند ماجرا نوشت:

طی ماه‌های گذشته یکی از مسائل مهم مورد بحث جامعه دانشگاهی کشور، ماجرای
«وقف اموال دانشگاه آزاد» بوده است. ماجرایی که پس از یک سال از اعلام وقف
اموال از سوی هیئت موسس و امنای دانشگاه آزاد بالاخره به پایان کار خود
رسید و مشخص شد وقف اموال دانشگاه آزاد که ارزش تقریبی آن 250 هزار
میلیارد تومان شرعی و قانونی نیست.

اما ماجرا از آن جا شروع شد که؛

1- هاشمی رفسنجانی رئیس هیئت موسس دانشگاه آزاد در تیرماه 86 در دیدار
جمعی از استادان دانشگاه آزاد واحدهای مختلف استان کرمان گفت: «همه می
دانند که امکاناتی را که دانشگاه آزاد در طول ربع قرن به دست آورده، متعلق
به بیت المال است و هیچ کس حقی در تصرف آن ندارد.» این اظهارات هاشمی در
حالی مطرح شد که هیات موسس دو سال بعد اعلام کرد که اموال این دانشگاه را
( که به زعم آقای هاشمی متعلق به بیت المال است) با لحاظ شروطی- که در
ادامه می آید- وقف کرده است .

2- شورای عالی انقلاب فرهنگی در شهریور 1387 اعلام کرد که اصلاح اساسنامه
دانشگاه آزاد را از 13 مهرماه همان سال در دستور کار قرار خواهد داد. این
اعلام نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی با واکنش دانشگاه آزاد و این بار رئیس
این دانشگاه روبرو شد، جاسبی گفت: «هر وقت هیئت مؤسس دانشگاه آزاد
اساسنامه را اصلاح کرد این اصلاحات به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال
خواهد شد؛ شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز پس از اینکه هیئت مؤسس دانشگاه
آزاد اصلاحات لازم را بر روی اساسنامه انجام داد می تواند این مورد را
بررسی کند.»

3- در پی درخواست مسئولان دانشگاه آزاد، شورای عالی انقلاب فرهنگی به هیئت
امنای دانشگاه آزاد برای اصلاح اساسنامه تا 10 دی87 اولتیماتوم داد. این
شورا تأکید کرد که اگر دانشگاه آزاد تا 10 دی اساسنامه را اصلاح و به
شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه نکند، شورا خود به این کار اقدام خواهد
ورزید. اما این اولتیماتوم نیز کارساز نشد و با پایان زمان تعیین شده،
اساسنامه دانشگاه آزاد همچنان بدون اصلاح ماند تا اینکه بالاخره شورای
عالی انقلاب فرهنگی براساس وظیفه قانونی خود «اصلاح اساسنامه دانشگاه آزاد
را در دستور کار قرار داد.»

4- در حالی که همگان گمان می کردند هیئت مؤسس دانشگاه آزاد در حال اصلاح
اساسنامه به منظور تقدیم آن به شورای عالی انقلاب فرهنگی برای تصویب نهایی
است، بعدها و در گفت وگوی مشروح یکی از مقامات ارشد دانشگاه آزاد با
خبرگزاری فارس مشخص شد که دقیقا در همین ایام هیئت مؤسس دانشگاه آزاد به
جای پرداختن به اصلاح اساسنامه، موضوع دیگری را پیگیری می کند که همان
«وقف اموال دانشگاه آزاد» بود. در 7 شهریور 88 بیانیه ای از سوی هیئت مؤسس
دانشگاه آزاد صادر و در آن اعلام شد که «اموال دانشگاه آزاد اسلامی وقف
شده است»!

وقف اموال دانشگاه آزاد در وهله اول از نگاه کارشناسان امری مبارک و میمون
به نظر می آمد تا آنکه نکته ای قابل توجه، دیدگاه کارشناسان حقوقی و
آموزشی را درباره وقف اموال دانشگاه آزاد تغییر داد. این نکته ظریف
گنجانده شده در بیانیه وقف دانشگاه آزاد از جملات پایانی بیانیه استخراج
شد. آنجایی که هیئت موسس دانشگاه آزاد تاکید می کنند: «فقط متولیان حق
دارند تمامی فعالیت های مربوط به اداره و توسعه دانشگاه آزاد اسلامی را به
انجام برسانند و به طور کلی اداره موقوفات منحصرا تابع مفاد وقفنامه و
اصول و قواعد معتبر فقهی است» جملات پایانی بیانیه وقف اموال دانشگاه
آزاد، آغازی بود بر واکنش های کارشناسان و صاحب نظران نسبت به پروژه «وقف
اموال دانشگاه آزاد».

5- یکی از نکاتی که در بیانیه وقف اموال دانشگاه آزاد بیش از همه چیز جلب
توجه می کرد، اشاره هیئت مؤسس دانشگاه آزاد در این بیانیه بر «استیذان از
مقام معظم رهبری» و موافقت ایشان با این وقف بود. اما تأکید و اصرار
مسئولان دانشگاه آزاد بر استیذان- کسب اجازه- از رهبری موجب شد که رسانه
ها در تماس های مختلف با دفتر اطلاع رسانی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری
صحت و سقم این موضوع را جویا شوند.

این پیگیری های رسانه ها و افکار عمومی موجب شد که ناگهان ورق بر علیه
دانشگاه آزاد برگردد. بدین صورت که عصر روز 10 شهریور 88، دفتر مقام معظم
رهبری اطلاعیه ای صادر کرد که متن آن بدین شرح بود: «در پی صدور بیانیه
هیأت مؤسس دانشگاه آزاد اسلامی در مورخ 7/6/88 در مورد وقف اموال و دارایی
های این دانشگاه، یک مقام آگاه در دفتر مقام معظم رهبری اعلام کرد:
موافقتی از ناحیه رهبر معظم انقلاب اسلامی در خصوص وقف اموال دانشگاه آزاد
اسلامی اعلام نشده است.»

6- سازمان اوقاف و امور خیریه نیز صراحتا در این زمینه موضع گیری کرد؛
معاون امور اوقافی سازمان اوقاف و امور خیریه کشور در همین خصوص گفت:
افرادی که اموال دانشگاه آزاد را وقف کرده اند ابتدا باید ثابت کنند این
اموال، اموال شخصی آن هاست سپس وقف کنند.

7- در همان روزها شورای عالی انقلاب فرهنگی در پی اقدام دانشگاه آزاد به
طور صریح موضع گیری و اعلام کرد که وقف اموال دانشگاه آزاد بدون مصوبه
شورای عالی انقلاب فرهنگی اعتبار ندارد. همان هنگام روزنامه کیهان در
یادداشت روز خود با عنوان «زیارت قبول!» به مغایرت های آشکار وقف دانشگاه
آزاد اسلامی با قوانین جاری و مبانی شرعی پرداخت و با کنایه خطاب به هیئت
مؤسس نوشت؛ اقدام شما شبیه کسی است که نذر کرده بود اگر فلان حاجتش
برآورده شود، پیرزن همسایه شان را پیاده به زیارت کربلا می فرستد!

8- واکنش های مطرح شده نسبت به موضوع وقف اموال دانشگاه آزاد از سوی
کارشناسان و صاحب نظران باعث شد تا این بحث برای چند ماه هم که شده از سوی
مدیران دانشگاه آزاد مطرح نشود و پرونده وقف دانشگاه آزاد به نوعی تعلیق
شود و همه چشم ها برای اظهارنظر نهایی در این زمینه به سوی شورای عالی
انقلاب فرهنگی باشد.تا اینکه عبدالله جاسبی 27 آبان88 در شصتمین اجلاس
شورای مرکزی دانشگاه آزاد مجددا اعلام کرد که وقف دانشگاه آزاد به پایان
رسیده و باید برای آینده ای روشن برای این دانشگاه تلاش کنیم.

9- در دی ماه 88 اصلاح اساسنامه دانشگاه آزاد توسط شورای عالی انقلاب
فرهنگی پایان می پذیرد. اما با آغاز سال 89 و زمزمه های ابلاغ اساسنامه
جدید و اصلاح شده دانشگاه آزاد به مسئولان این دانشگاه، جاسبی برای نخستین
بار در سال جدید با صدور پیامی به مناسبت فرارسیدن سال نو اعلام کرد: وقف
اموال و دارایی های دانشگاه پس از استعلام از نظر فقهی مقام معظم رهبری و
پیگیری های هیات موسس دانشگاه، به فرجام رسید!

بالاخره انتظار برای ابلاغ اساسنامه جدید و تصحیح شده دانشگاه آزاد به
پایان رسید تا محمود احمدی نژاد رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب
فرهنگی، اساسنامه جدید دانشگاه آزاد را که در 7 جلسه این شورا به طور مفصل
مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در جلسه 24 فروردین 89 در 25 ماده به تصویب
نهایی رسیده بود، برای اجرا ابلاغ کرد.

10- در حالی که کشمکش میان شورای عالی انقلاب فرهنگی و مسئولان دانشگاه
آزاد درباره اجرای اساسنامه جدید و مباحث مربوط به وقف اموال دانشگاه آزاد
بالا گرفته بود، رهبر معظم انقلاب در 2 نامه جداگانه به آقایان هاشمی
رفسنجانی رئیس هیئت موسس دانشگاه آزاد و محمود احمدی نژاد رئیس شورای عالی
انقلاب فرهنگی مباحثی را در خصوص وضعیت دانشگاه آزاد و حل مسائل پیش آمده
مطرح کردند.

ایشان در این نامه ها ضمن تاکید بر قانونی بودن مصوبه شورای عالی انقلاب
فرهنگی در خصوص دانشگاه آزاد، خواستار توقف موقت اجرای اساسنامه اصلاح شده
این دانشگاه برای رفع برخی ابهامات حقوقی و قانونی شدند و هیئت مؤسس
دانشگاه آزاد را نیز از تصرف مبنی بر وقف اموال این دانشگاه منع کردند.

رهبر معظم انقلاب همچنین بررسی امکان شرعی و قانونی وقف اموال دانشگاه
آزاد را نیز به هیئتی از متخصصان فقهی و حقوقی سپردند که آیت الله آملی
لاریجانی رئیس قوه قضائیه سرپرستی آن را بر عهده داشت.

11- در حالی که منابع موثق از اعلام نظر هیئت رسیدگی به وقف اموال دانشگاه
آزاد مبنی بر امکان نداشتن وقف اموال این دانشگاه خبر می دادند، محسنی اژه
ای سخنگوی آیت الله آملی لاریجانی رئیس قوه قضائیه و «سرپرست هیئت حقوقی و
فقهی رسیدگی به وقف اموال دانشگاه آزاد» خبر از اعلام نظر این هیئت به
رهبر معظم انقلاب داد و آیت الله صادق آملی لاریجانی هشتم مهر ماه در
حاشیه بیست ویکمین گردهمایی شورای سیاست گذاری ائمه جمعه سراسر کشور در
واکنش به سخنان هاشمی رفسنجانی اعلام کرد: وقف دانشگاه آزاد از ابتدا کار
باطل و اشتباهی بوده است. اظهارنظر رئیس قوه قضائیه در پاسخ به اظهارات
آقای هاشمی رفسنجانی بود که چند روز قبل از آن، اعلام کرده بود وقف
دانشگاه آزاد با فتوای 4 مجتهد- همگی عضو هیئت مؤسس- انجام پذیرفته و خدا
اجازه نمی دهد این وقف باطل شود!